Taswira halisi ya Yesu Kristo: Ipi Nasaba ya Yesu Kristo katika injili?.
Vitabu vinne vya kwanza vya Injili katika Biblia, yaani Mathayo, Marko, Luka, na Yohana, viliandikwa na watu tofauti kwa nyakati tofauti. Kila mwandishi aliandika kuhusu Yesu kwa mtazamo wake binafsi. Mathayo alimuona Yesu kama Mwana wa Ibrahimu, Marko alimuona kama Nabii mtenda miujiza, Luka alimuona kama Mwana wa Adamu, na Yohana alimuona kama Mwana wa Mungu na Mungu kamili. Ilikuwa ni imani na mapokeo yao binafsi ambayo yaliwafanya kumtambulisha Yesu kwa njia hiyo. Ni muhimu kuelewa kuwa vitabu hivyo havikuandikwa wakati Yesu alikuwa bado yupo duniani katika mwili, bali yalitungwa baada ya kifo chake, ufufuko wake, na kupaa mbinguni.
Taswira za Yesu katika injili.
Vitabu vinne vya kwanza vinaelezea unabii uliokuwa umetabiriwa katika vitabu vya kale kuhusu Yesu Kristo, pamoja na kuzaliwa kwake, ukuaji wake, na mwanzo wa huduma yake. Vilevile, vinashuhudia kazi ambayo aliifanya wakati alikuwa duniani, pamoja na kifo chake, ufufuko wake, na hatimaye kupaa kwake mbinguni. Vitabu hivyo pia vinaaandika juu ya maisha ya Yesu Kristo pamoja na mafundisho yake wakati alipokuwa hapa duniani. Kwa kuwa neno “Injili” linatokana na neno la Kilatini lenye maana ya “ushindi” (victory), vitabu hivyo kwa ujumla vinatoa historia na ushahidi wa maisha ya ushindi ya Yesu Kristo wakati alipokuwa duniani hadi alipopaa mbinguni.
Mathayo.(Yesu Mwana wa Ibrahimu)
Kitabu cha Mathayo kina nafasi muhimu katika mtiririko wa vitabu vya Injili. Ingawa hakikuwa kitabu cha kwanza kuandikwa, kiliwekwa kama kitabu cha kwanza katika mtiririko wa vitabu hivyo kutokana na upangiliaji wa maudhui yake kwa utaratibu wa kihistoria. Kitabu hiki kinaanza kwa kumtambulisha Yesu Kristo kwa kuonyesha ukoo wake na familia yake ya kimwili, kuonyesha kwamba Yesu ni Myahudi au Muisraeli. Aidha, kitabu hicho kinathibitisha kwamba Yesu ni mzao wa Mfalme Daudi. Hii si kusema kuwa Yesu ni mtoto wa kibinadamu, bali inalenga kuthibitisha kutimia kwa unabii kumhusu.
Kutokana na tamaduni ya Kiyahudi ya kuchunguza maandiko ya kinabii ili kujua kama yanatimia au la, Wayahudi walikuwa na swali na hitaji la kuthibitisha uhalali wa Yesu kuwa Masihi. Kwa sababu ya desturi hii ya Wayahudi, tunaweza kuona ni kwa nini kitabu cha Mathayo kilipewa nafasi ya kuwa kitabu cha kwanza katika mtiririko wa vitabu vya Agano Jipya katika Biblia. Hii inamaanisha kuwa Injili ya Mathayo inatoa taswira kubwa zaidi ya maisha na tamaduni za Wayahudi, na ndiyo kitabu kinachosomwa sana na Wayahudi, kwani kinaweka uhusiano wa karibu zaidi kati yao na Yesu Kristo kwa kuzingatia utabiri wa manabii.
Hivyo, Injili ya Mathayo ni injili maalum iliyobeba mafundisho kwa ajili ya Wayahudi, na ni kitabu pekee ambacho kinaweza kueleweka kwa urahisi zaidi na Wayahudi ikilinganishwa na vitabu vingine vya Injili. Mathayo aliwaandikia Wayahudi ili waweze kuamini kwamba Yesu ndiye Kristo (Masihi) aliyetabiriwa na manabii wa zamani kuwa atakuja kama mwokozi wa Israeli na ulimwengu wote. Kwa sababu hiyo, Injili ya Mathayo inaanza kwa kumtambulisha Yesu Kristo kama mwana wa Daudi na uzao wa Ibrahimu, ikitoa orodha ya vizazi inayofikia kwa Ibrahimu.
Marko.(Yesu Mtenda Miujiza)
Katika kitabu cha Marko, tunashuhudia tofauti kidogo katika jinsi ambavyo Marko anamtambulisha Yesu Kristo. Marko hajaanza kwa kumhusisha Yesu na jamii au ukoo fulani, bali anaanza moja kwa moja wakati Yesu anapobatizwa na kuanza kutekeleza huduma yake hapa ulimwenguni. Anaelezea jinsi Yesu alivyobatizwa na kisha kuongozwa na Mungu katika kufanya kazi na kufanya ishara kubwa ambazo zilishangaza watu wengi.
Marko aliandika injili hiyo katika mazingira ambapo watu wengi, hasa Wayunani (Wagiriki), walikuwa wakipotosha mambo yaliyofanywa na Yesu Kristo. Wagiriki walikuwa watu ambao walikuwa zaidi katika kutafuta maarifa kuliko kushangazwa na miujiza na ishara. Kwa upande mwingine, Wayahudi walipenda sana miujiza na ishara. Kwa hiyo, Injili ya Marko haikuwa na nafasi kubwa miongoni mwa Wagiriki. Kwa sababu hiyo, tunaona jinsi kitabu cha Marko kilivyolenga zaidi watu ambao hawakuwa na tamaa ya miujiza, na hivyo kupunguza ushuhuda wa Yesu Kristo na nguvu za Mungu ambazo alionyesha wakati wa maisha yake duniani. Taswira na mtazamo wa kitabu cha Marko ni tofauti kabisa na kitabu cha Mathayo, kwani Marko aliandika kwa ajili ya watu wote ili kuthibitisha na kutoa ufafanuzi juu ya mambo yote yaliyosemwa juu ya ishara na miujiza mbalimbali ambayo Yesu Kristo alifanya.
Hivyo, kitabu cha Marko kinazingatia zaidi maisha na huduma ya Yesu Kristo kwa kutoa ufafanuzi na ushuhuda wa matendo ya ajabu na miujiza aliyofanya, ili kuwathibitishia watu wote kwamba Yesu ni Mwokozi na nguvu za Mungu zilikuwa pamoja naye.lakini jambo hilo haliondoi ukweli kwamba wote hawa wanamsshuhudia Yesu yule yule ambaye aliishi nao, na kuwafudisha yote yalioandikwa. Ni hali ya kawaida katika maisha kuelezea kitu kimoja kwa namna tofauti tofauti kutegemea na ujumbe unaoukusudia.
Luka.(Yesu Mwana wa Adamu)
Injili ya Luka ililenga kutoa ushuhuda wa ukweli juu ya Yesu Kristo kwa mataifa yote. Luka, kama mwandishi wa Injili hiyo na kitabu cha Matendo ya Mitume, alikuwa akitafuta habari na ushahidi sahihi juu ya maisha ya Yesu na kile ambacho kilikuwa kikienezwa katika jamii mbalimbali. Katika muktadha wa wakati huo, mahusiano kati ya Wayahudi na Wagiriki (Wayunani) yalikuwa ya karibu zaidi kuliko mahusiano na jamii nyingine. Kwa hiyo, kando na Wayahudi na Wagiriki, ambao walitajwa kwa majina yao ya mataifa, jamii zingine zilijulikana kwa jumla kama “mataifa”.
Hivyo, katika Injili ya Luka, tunashuhudia tofauti zaidi. Luka aliandika kitabu hicho kwa ajili ya watu wa mataifa. Kwa sababu hiyo, tunamwona Luka anamhusisha moja kwa moja Yesu Kristo na Adamu, ambaye alikuwa mwanadamu wa kwanza kuumbwa kulingana na maandiko. Luka anapita zaidi ya Mathayo kwa kuonesha mtiririko wa nasaba kutoka kwa Adamu hadi kufikia Yesu Kristo, ili kuonyesha kwamba Yesu anashiriki asili moja na wanadamu wengine wote. Hii inaonyesha kwamba ujio wa Yesu haukuwa kwa ajili ya kundi au jamii fulani tu, tofauti na inavyoonekana katika Injili ya Mathayo.
Luka pia anataja jinsi manabii walivyotabiri ujio wa Yesu, na kisha anaendelea kuelezea huduma na mafundisho yake kwa wanadamu. Kwa njia hii, Injili ya Luka inachukua ujumbe wa Yesu kama Mwana wa Adamu na Mkombozi wa ulimwengu wote, bila kujali asili au utaifa. Lengo lake lilikuwa kuwasilisha habari njema ya wokovu kwa watu wa mataifa yote na kuunganisha historia ya binadamu na ujio wa Yesu Kristo kama mkombozi.
Yohana.(Yesu Mwana wa Mungu na Mungu halisi)
Sahihi, katika Injili ya Yohana, tunapata taswira tofauti kabisa ya Yesu Kristo. Yohana anamwona Yesu si tu katika mtazamo wa kibinadamu, bali pia katika mtazamo wa kimungu. Anataka kutuonesha kuwa Yesu si tu mwanadamu wa kawaida, bali ni Mungu aliyejifunua katika mwili.
Yohana anafikia mbali zaidi kuliko Luka na Mathayo. Luka alimpeleka Yesu mpaka kwa Adamu ili kuwashuhudia mataifa yote juu ya Yesu Kristo kama Mkombozi wao, na Mathayo alimpeleka Yesu mpaka kwa Ibrahimu ili kuwashuhudia Wayahudi kwamba Yesu ndiye Masihi waliyekuwa wakimngoja. Lakini Yohana anatuambia kwamba Yesu alikuwepo kabla ya kuwepo chochote, na hakuna kilichofanyika pasipo yeye. Yohana anataka kutuonesha kuwa Yesu ni nafsi ya milele, iliyokuwepo tangu mwanzo na ndiye chanzo cha uumbaji wote. Hii inafanya ujumbe wa Yesu kuwa wa kipekee na wa kimungu.
Kupitia maelezo hayo, Yohana anataka watu wote wafahamu na kuamini kuwa Yesu Kristo si mwanadamu wa kawaida kama sisi, bali ni ufunuo halisi wa nguvu ya Mungu ambayo imekuja kufanya kazi katika ulimwengu kwa kujifunua katika umbo la mwili. Yohana anasisitiza uungu wa Yesu na kusisitiza kwamba kupitia imani katika Yesu Kristo, watu wanaweza kuwa na uzima wa milele na uhusiano wa karibu na Mungu.
Ni ipi tafsiri ya tofauti ya Taswira hizo?.
Tofauti kuu katika taswira hizo zinajumuisha mtazamo na lengo la mwandishi katika kuwasilisha maisha na utume wa Yesu Kristo. Hapa ni tafsiri ya tofauti kuu za taswira hizo:
Mathayo: Taswira ya Kifamilia na Uzao - Mathayo anaanza Injili yake kwa kumtambulisha Yesu katika muktadha wa jamii ya Kiyahudi. Analeta uhusiano wa karibu kati ya Yesu na nasaba ya Daudi, akionyesha kutimia kwa unabii juu ya Masihi kutoka katika ukoo wa Daudi. Lengo lake ni kuwashawishi Wayahudi kuamini kwamba Yesu ni Masihi waliyemngoja na kuwaokoa kutoka katika dhambi zao.
Marko: Taswira ya Huduma na Ishara - Marko anaanza Injili yake na ubatizo wa Yesu na anaonyesha kwa kina huduma yake ya miujiza na mafundisho. Marko anajikita zaidi katika matendo ya Yesu kuliko maelezo ya kifamilia au nasaba. Lengo lake ni kuimarisha imani ya wasikilizaji wake na kuonyesha nguvu za Mungu zinazofanya kazi kupitia Yesu.
Luka: Taswira ya Mataifa na Uwepo wa Kimwanadamu - Luka anatafuta kuwafikia watu wa mataifa na kuleta habari za wokovu kwa watu wa jamii zote. Anaanza na nasaba ya Yesu kutoka kwa Adamu, akionyesha kwamba Yesu ni Mwana wa Mungu na Mwana wa Adamu. Lengo lake ni kuonyesha ukubwa wa neema na wokovu wa Mungu kwa wanadamu wote, bila kujali nasaba au utaifa wao.
Yohana: Taswira ya Kimungu na Ufunuo - Yohana anamwona Yesu kwa mtazamo wa kimungu na anasisitiza uungu wake. Anaelezea kuwepo kwa Yesu kabla ya uumbaji na anamwita Yesu “Neno” ambalo lilikuwepo pamoja na Mungu na lilikuwa Mungu. Lengo lake ni kuwasilisha kuwa Yesu si tu mwanadamu wa kawaida, bali ni Mungu aliyejifunua katika mwili na anatoa ufahamu juu ya asili yake ya kimungu na uhusiano wake na Mungu Baba.
Kwa hiyo, taswira hizo zinatoa pembe tofauti za maisha na utume wa Yesu Kristo, zikilenga kwenye jamii au wasikilizaji tofauti, na zikisisitiza vipengele mbalimbali vya imani ya Kikristo kama ukoo wa kifamilia, utendaji wa miujiza, wokovu kwa watu wa mataifa, na asili ya kimungu ya Yesu.